PIT (skrót z ang. Personal Income Tax)

Rodzaj podatku w którym opodatkowaniu podlegają dochody osób fizycznych (zamieszkałych w Polsce), osiągnięte ze wszystkich źródeł przychodów (np. stosunek pracy, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, emerytura, renta, najem, dzierżawa, kapitały pieniężne, zbycie nieruchomości, produkcja rolna).

Podstawą opodatkowania jest dochód osiągnięty przez podatnika w obejmującym roku podatkowym. Od dochodu odliczane są składki na: ubezpieczenia społeczne, ulgi (np. internetowa, rehabilitacyjna, na cele społeczne). Dochód po odliczeniu wyżej wymienionych składek jest podstawą, która jest opodatkowywana.

Sposoby opodatkowania PIT:

• opodatkowanie na zasadach ogólnych, wg skali podatkowej 12% i 32%,
• stawka liniowa, wg stałej stawki podatku 19%,
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (w tej formie opodatkowania podstawą jest pełny przychód, bez odliczania kosztów uzyskania przychodów), stawka podatku określana jest zależnie od rodzaju prowadzonej działalności,
• karta podatkowa (dostępna już jedynie w ramach kontynuacji tej formy opodatkowania, wycofana od 2022 roku).

CIT (skrót z ang. Corporate Income Tax)

Rodzaj podatku w którym podatnikami są:

• osoby prawne,
• jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie posiadających osobowości prawnej, jednocześnie z tym, że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,
• podatkowe grupy kapitałowe (składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego, które mają osobowość prawną i funkcjonują w związkach kapitałowych oraz spełniają warunki określone w ustawie),
• spółki nie posiadające osobowości prawnej, które mają siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami podatkowymi tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich osiągania).

Podatnicy posiadający siedzibę bądź zarząd w Polsce opłacają podatek CIT w całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich osiągania. Jednak podatnicy, którzy nie posiadają w Polsce siedziby lub zarządu opłacają jedynie podatek od dochodów, które osiągają na terenie Polski.

Podstawowe stawki podatku CIT wynoszą:

• 19% podstawy opodatkowania,
• 9% podstawy opodatkowania – w przypadku małych podatników (mały podatnik – podatnik u którego przychód ze sprzedaży – wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług – nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym wartości 2 000 000 euro) lub podatników rozpoczynających działalność

VAT

Podatek pośredni, który zawierany jest w cenie towarów i usług. Stawka podstawowa podatku od towarów i usług wynosi aktualnie 23%. Obok stawki podstawowej ustawa na dzień obecny przewiduje stawki obniżone:

• 8% dla niektórych produktów spożywczych, towarów związanych z ochroną zdrowia, z produkcją rolną, niektórych usług sportu, kultury, rekreacji, transportu pasażerskiego;
• 5% dla produktów rolnych, nieprzetworzonych produktów spożywczych, niektórych artykułów higienicznych i dla dzieci
• 0% zasadniczo dla eksportu, wewnątrzwspólnotowej dostawy.

Dodatkowo obowiązuje tarcza antyinflacyjna w której zgodnie z przepisami przysługuje 0% stawka VAT dla określonych w ustawie sytuacji (na dzień 27.01.2023).

Akcyza

Podatek konsumpcyjny zaliczany do kategorii podatków pośrednich (wartość akcyzy doliczana jest do ceny płaconej przez konsumenta). Podatnikami akcyzy są osoby fizyczne i prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które wykonują czynności opodatkowane akcyzą lub wobec których zaistniał taki stan faktyczny, w którym powinny zapłacić akcyzę.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają wyroby akcyzowe, w tym: napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe, wyroby energetyczne (benzyna, LPG gaz, wyroby węglowe), energia elektryczna, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych, wyroby nowatorskie oraz samochody osobowe.

Stawki akcyzowe zwykle są ujmowane w kwocie na jednostkę wyrobu, ale jak i również w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej oraz w procencie podstawy opodatkowania. Podstawa opodatkowania zależna jest więc od rodzaju wyrobu, za który należne jest zapłacić akcyzę.

Obowiązujące przykładowe stawki akcyzy dla wymienionych wyrobów akcyzowych:

• olej napędowy – 1151zł od 1000litrów gotowego wyrobu,
• olej opałowy – 232zł od 1000litrów gotowego wyrobu,
• energia elektryczna – 5zł za MWh,
• wino – 174zł od 1hektolitra gotowego wyrobu,
• piwo – 8,57zł od 1hektolitra
• węgiel i koks (z przeznaczeniem na opał) – 1,28zł/1GJ
• samochody osobowe – 18,6% podstawy opodatkowania dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000cm3 i 3,1% podstawy opodatkowania dla pozostałych samochodów osobowych.

Cło

Opłata pobierana przez państwo bądź grupę państw (np. cała Unia Europejska) formą pieniężną w związku z przywozem towarów określonych w taryfie celnej na obszar celny państwa/grupy państw. Cło pobierane jest z tytułu importu – przywozu towarów z zagranicy.

Cło pełni funkcję ekonomiczną poprzez ochronę rynku wewnętrznego i rodzimych producentów przed napływem towarów wyprodukowanych za granicą.

Przychód

Przychód to wartość uzyskana ze sprzedaży towarów oraz usług.

Dochód

Dochód to wartość przychodu pomniejszona o koszty jego uzyskania.

przychód – koszty = dochód

Koszty

Definicja kosztów ujęta jest w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 22, ust.1). Według niej koszty są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania/zabezpieczenia źródła przychodów.

Kosztami można więc nazwać realne poniesione wydatki na towary lub usługi, które po nabyciu pomagają prowadzić firmę, uzyskać kwalifikacje do wykonywania pracy itp.

Nie ma konkretnego katalogu świadczeń, które można zaliczyć do kosztów, zwykle przy uzasadnieniu wszystko można przypisać do kosztu. Jednakże w ustawie znajduje się artykuł, który wyklucza pewne obciążenia do zaliczenia ich jako koszty uzyskania przychodu, są to m.in:

• podatek dochodowy,
• wydatki na reprezentację,
• grzywny oraz kary finansowe oraz odsetki z nich wynikające,
• odsetki za nieterminowe opłaty zobowiązań podatkowych i budżetowych.

Dotacja

Środki, które podlegają szczególnym zasadom rozliczania. Przekazywane są z budżetu na realizację określonego projektu lub zadania. Dotacja jest nieodpłatna, bezzwrotna oraz ma charakter uznaniowy.

Aktywa

Termin ten oznacza zbiór zasobów pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa, które zgromadzono w wyniku podejmowanych działań biznesowych. Aktywa mogą być wykorzystywane do pomnażania firmowego majątku. Korzyści ekonomiczne jakie jednostka może uzyskać z aktywów to m.in. zużycie aktywa do produkcji wyrobu lub usługi, które będą następne zlecane do sprzedaży, oddaniu w najem lub dzierżawę konkretnego typu aktywa, wymiana posiadanych aktywów na inne aktywa, które przyczynią się do wzrostu wartości firmy. Aktywa można podzielić na trwałe oraz obrotowe.

Aktywa obrotowe:

• aktywa rzeczowe, które są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeśli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,
• aktywa finansowe, są to aktywa pieniężne, kapitałowe, są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia, nabycia
• należności krótkoterminowe, obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,
• rozliczenia międzyokresowe, trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Przykłady

• zapasy (materiały, półprodukty, towary, produkty gotowe),
• należności krótkoterminowe (należności z tytułu dostaw i usług),
• inwestycje krótkoterminowe (udziały lub akcje w jednostkach, papiery wartościowe).

Aktywa trwałe:

[aktywa zaangażowane w jednostce długoterminowo (co najmniej rok od dnia bilansowego)]

• wartości niematerialne i prawne (np. wartość firmy, zaliczki na wartości niematerialne i prawne),
• rzeczowe aktywa trwałe (np. środki trwałe, grunty, budynki, lokale, urządzenia techniczne, maszyny),
• należności długoterminowe,
• inwestycje długoterminowe (np. nieruchomości, wartości niematerialne i prawne, papiery wartościowe),
• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Pasywa

Środki finansowe zaangażowane w przedsiębiorstwie na dłuższy lub krótszy okres przez jednostkę oraz jej otoczenie. Są to źródła finansowania aktywów. Można tutaj wydzielić źródła własne lub obce, uwzględniając kryterium pochodzenia: kapitał własny (fundusze) oraz kapitał obcy (zobowiązania).

Bilans

Integralna część sprawozdania finansowego każdej jednostki sporządzanego na koniec roku obrotowego oraz na każdy inny wyznaczony dzień bilansowy. Bilans zawiera informacje o stanie majątku jednostki (posiadanych aktywach) oraz o źródłach jego finansowania (pasywa jednostki). W bilansie wykazuje się stan aktywów i pasywów jednostki na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Źródła

1. podatki.gov.pl, artykuł Najważniejsze pojęcia, [dostęp 26.01.2023]